جدال ھویت و سیاست۔ قسط دویم

 

دہ بارے تعلیم و تربیت ہم جناب امیری ایں رہ موگہ آزرے کوئٹہ دوچار آشفتگی استہ یعنی تعلیم شن دہ فارسی نیہ لہذا اینا تعلیم ھیچ ندرہ۔ دہ الفاظ دیگہ مطلب ازونا ایں استہ کہ یک آزرے کوئٹہ اگر فارسی نخاندہ، دہ انگریزی اگر ڈاکٹریٹ ہم کنہ، بازم “بی تعلیم” استہ۔ ایں منطق ازونا دہ نظر خود شن اگر سم بایہ۔ دہ ہزارہ ٹاون حساب کدہ کہ چاردہ دنہ سکول فارسی استہ جبکہ دہ مری آباد دو دنہ استہ۔ کسیکہ از کوئٹہ باشد، امی قدر خبر درہ کہ مکاتب فارسی توسط قومای وطنی مو میچلہ و اونا ضرورت ہم درہ۔ امزینجی توسط حکومت افغانستان اونا سکالرشپ وغیرہ میگرن برای اعلی تعلیم۔ اونا باید فارسی یاد دشتہ بشن۔ دہ بارے شناخت قومی آزرہ ہم جناب امیری نوشتہ کدہ کہ دوچار خطر استہ۔ مثلاً نام امام بارے کلان رہ کہ از بلے شی “ہزارہ” ڈیلیٹ شدہ و امیتر ہزارہ قبرستان، پالوی شی بہشت زینب ہم نوشتہ شدہ، وغیرہ وغیرہ۔ اینجی تا حدی درست گفتہ۔ مزید دہ بارے مذہبیا نوشتہ کدہ کہ اینا ہم از گروہ ہای تندرو سنی ہا، تکفیر بازی وغیرہ رہ یاد گرفتہ۔ یعنی “ان کی دیکھا دیکھی” گروہ ای شیعہ ہم مثل ازونا جور شدہ۔ ایں رہ ہم درست گفتہ۔

دہ امزی قسط جناب امیری بلے سیاسی پسماندگی ازرہ ہم گب زدہ۔ اونا موگہ کہ آزرے کوئٹہ صرف دہ صوبائی سیاست بودہ و دہ قومی سیاست حصہ نگرفتہ بہ خاطریکہ ترس درہ کہ دہ قومی سیاست حل شدہ شناخت خُو از دست ندہ۔ امینجی صاف معلوم موشہ کہ جناب امیری از طرز سیاست داخلی پاکستان و از ساختار احزاب سیاسی پاکستان ھیچ معلومات ندرہ۔ دوئمنہ قسط نوشتے خُو بلے ازی نکتہ ختم مونہ کہ درست استہ کہ گروہ ہای مذہبی ایقدر تشدد پسند شدن کہ خلاف شناخت قومی سنگر گرفتہ لیکن گروہای سیکولر نباید دہ خلاف ازونا ایقدر پیش بورہ کہ بیخی خلاف فارسی شنن۔

دہ سوئمنہ قسط جناب امیری واپس تمام زور خُو دہ ازی زدہ کہ فارسی از منے آزرہ گُم شدہ و بسیار درد دل کدہ۔ دہ ایں بارہ، اونا مثال ام اووردہ از مختلف نویسندہ ہا کہ دہ بعض مجلہ چاپ شدہ۔ نام مختلف شعرا رہ گرفتہ کہ اونا دہ اردو و آزرگی شعر گفتہ۔ البتہ ایں رہ ہم اشارہ کدہ کہ از کوالٹی و سٹینڈرڈ شعر ازی شاعرا ہم خدا خود شی میدانہ۔ ایں خود شی یک اہانت حساب نوشہ۔ یاسین ضمیر، مصطفی شاهد، لیاقت آجز (عاجز)، شوکت شعور، آسا چنگیزی، محسن چنگیزی، عزیز فیاض و حنیف نایاب رہ نام گیرگ کدہ و گفتہ کہ بخاطریکہ “کم خونی ادبی” رہ منگرنم، بعید استہ کہ اینا فن شعری شن ہم خوب باشد۔ البتہ الفاظ کہ دہ کار بردہ، ایتر نیہ منتہی منظور شی امی استہ کہ گفتم۔ امیری صاحب امی شعرا کرام رہ کہ نام شن گرفتہ، اکثر ازینا صاحب کتاب شاعر استن۔ ایں طبیعی استہ کہ جناب امیری دہ شعر ازی شعرای مو سر شن درک نموشہ۔ از جملہ محسن چنگیزی اُو شاعر ازرہ استہ کہ دہ اعتراف ہنر شعر شی، حکومت پاکستان “تمغہ امتیاز” اہدا کدہ۔ آلی اگر شمو دہ شعر شن نموفامین، تقصیر از محسن چنگیزی نیہ۔ ایرہ ہم نوشتہ کدہ کہ کلانہای فرہنگی آزرے کوئٹہ زبان رہ “بازی” خیال مونن و ایں وحشتناک استہ۔ باز ہم خدمت جناب امیری عرض شنہ کہ مو زبان رہ بازی فکر نمونیم، لیکن مظاہر فطرت رہ ہم قد شی ہم آہنگ شدہ تبدیلی رہ قبول کدیم۔ مزید دہ بلے کیبلاغ تنقید کدہ۔ (الفابیٹ کیبلاغ رہ مہ ہم قبول ندروم)۔ لیکن اینجی بہ اصطلاح یک چند جای امیری صاحب سلپ کدہ۔ مثلاً موگہ نام رہ از فارسی دہ آزرگی بدل کدہ۔ مثلاً حسین علی رہ “اوسین الی” کدہ کہ درست نیہ۔ خوب جناب امیری ایں نظر شخصی خود شم کہ موگین درست نیہ۔ در حالیکہ ہر زبان دیگہ ہم نام رہ بدل کدہ و ھیچ آسمو دہ زمین نخوردہ۔ مثلاً “محمد” دہ ترکی زبان دیگہ “محمد” نمندہ بلکہ “میمت” شدہ و امی رسمی نام استہ آلی۔ گب اینجی استہ کہ اگر دہ پشت زبون آزرگی، اتاترک واری آدم موبود، یا یک حکومت پشتیبانی ازی زبو رہ موکد، ایں زبو بسیار دہ زودی برای تمام “قابل قبول” موشد، و رسم الخط لاطینی رہ ہم دہ زور دہ سر تمام قبول دلجی موکد۔ بدبختانہ آزرگی از پریویلج محروم استہ۔ لیکن یقین دشتہ باشین کہ امی آزرگی کہ امروز برای شم موضوع مسخرہ استہ، و یک “معجون بدقوارہ” استہ، یک روز “زبان” جور موشہ۔ فعلن بطور رسمی زبان مادری ہزارہ ہائ کوئٹہ “آزرگی” استہ و دہ پیش حکومت رسمی رجسٹر استہ۔ امی رقم دہ آسٹریلیا زبان آزرہ “آزرگی” استہ۔ خوش شم نمایہ، دیگہ موضوع استہ۔ برای ازمہ زبان فارسی امو قدر اہمیت درہ کہ پیانو یا گٹار اہمیت درہ۔ اگر یاد دشتہ باشم واہ واہ، یاد کہ ندشتم ھیچ کمبودی ہم ندروم کہ بہ عنوان دغدغہ یادآور شنم۔ رومی و حافظ وغیرہ وغیرہ رہ تا حد شوق خوش دروم۔ کسیکہ حافظ و رومی و بیدل وغیرہ رہ نخاندہ، نزدیک ازمہ اُو آدم “بی فرہنگ” حساب نموشہ۔

جناب امیری یک نمونہ اووردہ دہ نوشتے خُو، شمو ہم بیخانین۔ «ده اقیقت اگه توخ کنی، مو مینگرنی که خاتونو ده جامیه غرب از یگ قرن پیش تگ و دو خوره شوروء کدد»(از مقاله نسرین تاج در مجله مَنجی، فبروری و مارچ ۲۰۰۹)۔ ما امینجی ھیچ مشکل نمگرنم۔ خاندہ تنستم، و یقین دروم کہ جناب امیری ہم خاندہ و ہم فامیدہ۔ دہ امینجی جناب امیری یک اشتباہ ایں رہ ہم کدہ کہ گفتہ رہبر ایچ ڈی پی ، جناب حسین علی یوسفی، زبان آزرہ رہ یکی از لہجہ زبان فارسی میدانست۔ ایں راست نیہ امیری صاحب۔ شہید یوسفی ہیچ وقت آزرگی رہ یک لہجہ نگفتہ بلکہ تاکید روی ازی دشت کہ زبون مادری ازرہ، آزرگی استہ یعنی آزرگی زبو استہ نہ لہجہ۔

دہ امزی قسط جناب امیری باز یک ترازو گرفتہ آزرہ و پشتون رہ موازنہ کدہ۔ باز بنیاد ازی ترازو رہ کیل ایشتہ۔

قوم پشتون پاکستان امروز مالک نیم پاکستان استہ۔ ہم از نظر سیاسی و ہم از لحاظ جغرافیہ و ہم اقتصاد۔ افغانستان خُو اموتر ہم پشتون مالک سیاہ سفید شی استہ۔ امیری صاحب موگہ کہ پشتونا ہم آزرہ وری تقسیم شدہ۔ جناب امیری! ایں تول کدوی شم درست نیہ۔ پشتون قوم بیشک از لحاظ جغرافیہ دہ دو کشور تقسیم شدن لیکن بنیاد تقسیم ازونا آزرہ وری نیہ۔ ہر دو طرف مرز، امونا دہ خانہ ہای خُو بودہ ازو پیش ہم۔ یک خانے پشتون کہ دو صد سال پیش دہ وزیرستان و سوات وغیرہ بود، از تقسیم بعد ہم خانے شی امو خانہ استہ۔ امروز دہ پاکستان پشتون بعد از پنجابی کلان ترین قوم استہ۔ دہ ہر شعبے زندگی پیش استن۔ لہذا عقل و منطق ایں اجازت رہ نمیدہ کہ پشتون و آزرہ دہ یک مقیاس وزن شنہ کہ جناب امیری امی کار رہ کدہ۔

دہ امزی سوئمنہ قسط، جناب امیری گب از بادشاہت مغل میزنہ۔ تاریخ پُر شکوہ مغل رہ یاد مونہ، و کلان کلان شخصیات مغل رہ یاد آور موشہ۔ منتہی یک جای ما کم زرہ گیج مندم، شمو ہم سیل کنین۔ نوشتہ مونہ کہ ہزارہ کوئٹہ باید در موسیقی خلف صالح برای بسم‌الله خان و مهدی حسن و عابده پروین باشند. مہ امینجی نفامیدم کہ چرہ ایتر گفتہ۔ اگر بخاطری ازی موگہ کہ شہنشاہ غزل، مہدی حسن صاحب یگان دنہ فارسی غزل خواندہ، یا عابدہ پروین منقبت و قوالی و شعر فارسی خواندہ، لہذا مو باید وارث ازونا باشی، خُو گب اگر اینجی استہ، گُل پانڑہ ہم فارسی غزل خواندہ، محمد رفیع ہم فارسی غزل خواندہ، مو باید “خلف صالح” تمام ازی غزل خوانا باشیم۔

گب رہ اگر جمع کنیم، یک نتیجہ گیری ایتر میتنیم کہ امی تمام گبا رہ جناب امیری از روی دلسوزی نوشتہ کدہ اما متاسفانہ معلومات کافی ندشتہ۔ چون ایں نوشتہ رہ جناب امیری دہ بنیاد یک سفر خُو تحریر کدہ، ازی زیاد شدہ ہم نمیتنست۔ مو باید سیل کنیم کہ کدم کدم جای ازی نوشتہ درد بخور مو استہ و کدم کدم جای ازی تحریر محض زور قلم استاد صاحب استہ۔

در آخر، ایں رہ ضرور موگم کہ جناب امیری قومای مہ استہ، استغان مہ استہ، خُون مہ استہ۔ گبای شی بلے چیم مہ۔ مگر راستی امی روزہا کہ افغانستان سرنوشت ساز ترین روزای خُو سپری مونہ، آزرہ مشکلات و مسایل شی دہ افغانستان بسیار حیاتی استہ۔ آزرہ دہ افغانستان بدترین روزای خُو تیر مونہ دمسد۔ بہسود مستقیما زیر حملات حکومتی قرار گرفتہ۔ علاوہ ازی شمو خبر درین کہ ڈیجیٹل شناختی کارڈ (تذکرہ) گب گب شی استہ، مردم شماری و احصائیہ گب گب شی داغ استہ۔ حکومت افغانستان، آزرہ رہ ہشت یا دہ ذیلی طائفہ ہای شی رہ جدا قوم حساب کدہ از بدنہ قوم آزرہ مونٹی کدہ۔ اینی یک بسیار کلان مسئلہ استہ کہ باید بلے شی توجہ ددہ شنہ۔ جناب امیری باید امی روزا، تمام زور قلم خُو اونجی بزنہ۔ ایں یک مشورہ دلسوزانہ و برادرانہ برای قومای مہ استہ۔ مسئلے زبون آزرے کوئٹہ ایمرجنسی مسئلہ نیہ، تحولات کہ دمسد دہ افغانستان رُخ میدہ، بسیار اہمیت درہ و اگر آزرہ توجہ نکد، بسیار آئندہ خطرناک درہ۔ 

اکبر علی
0 Shares

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *